KOROZYON & PASLANMA (?????????)

KOROZYON & PASLANMA
Yanlış Bilinenler ve Bilinmeyenler

Nedir? Uluslararası-kabul-gören Tanımlar Nelerdir? Neden Olur? Nasıl Oluşur? Oksidasyon Nedir? Korozivite ve Korozif Ortamlar Nelerdir? Korozyon – Paslanma aynı şey midir? Korozyonu/Paslanmayı Önlemek Neden Önemlidir? Korozyon Türleri /Tipleri Nelerdir? Korozyon Kontrol-Koruma-Önleme Metotları Nelerdir? Ana-hatları ile Korozyon Yönetimi nedir? Korozyon, her zaman zararlı mıdır? Faydalı Uygulamaları

???. ????? ?????, ??? ????? 3

Aşağıdaki teknik yazı,  Korozyondoktoru.org üzerinden 2014 yılında yayınlandığım “KOROZYON Nedir?“başlıklı blog yazının gözden geçirilerek, sürekli karşılaştığım soru ve problemlere bir yanıt olması açısından yazılmıştır.


KOROZYON ile ilgili yukarıda gördüğünüz tüm soruların cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz. Daha kolay navigasyon için, aşağıdaki listedeki kısa yolları da kullanabilirsiniz:

Korozyon NEDİR?

KOROZYON olayını en basit şekilde şu şekilde özetleyebiliriz:

Teknik alanda ve günlük hayatta kullanılan malzemelerin elektriksel, kimyasal veya mekanik nedenlerle aşınıp tahrip olması…Teknik bir dille açıklanması gerekirse, malzemelerin, yukarıda bahsettiğimiz oksitleyici bir maddeler ile teması sonucu, elektrokimyasal (elektriksel+kimyasal süreçler birarada) olarak oksitlenerek oksit bileşikleri oluşturmasıdır.

Ancak, yukarıdaki tanımlar son derece basitleştirilmiş haldedir; daha kapsamlı uluslararası tanımları aşağıda derlenmiş olarak bulabilirsiniz:

 
Kaynak: Pixabay

Uluslararası Kabul-gören Tanımlar

Dünya üzerinde KOROZYON olayı & KOROZYON MÜHENDİSLİĞİ bilimi konularında çeşitli etkinliklerde bulunan otorite kabul edilen başlıca kuruluşların KOROZYON tanımları şu şekildedir:

ACA (Australasian Corrosion Association) göre;
Bir malzemenin, çevresiyle reaksiyona girmesi nedeniyle tahrip olması veya bozulması. Bu terim, bir sürece veya böyle bir sürecin neden olduğu hasara atıfta bulunabilir.

 


EFC (European Federation of Corrosion) göre:
KOROZYON, Bir malzemenin çevresiyle, tüketilmesine veya çözünmesine neden olan ve genellikle malzemenin kullanımına zarar veren etkenlerle sonuçlanan geri dönüşü olmayan bir ara-yüzey reaksiyonudur.

 

NACE International* (National Association of Corrosion Engineers International) göre:
KOROZYON, bir malzemenin (genellikle bir metalin) çevresiyle KİMYASAL veya ELEKTRO-KİMYASAL reaksiyondan kaynaklanan bozulması olarak tanımlanan doğal olarak oluşan bir fenomen/olgudur.


SSPC* (Society for Protective Coatings) göre:
KOROZYON, bir metalin çevresindeki atmosfere DOĞAL REAKSİYONU nedeniyle oluşan KÜTLE KAYBIDIR.

*NACE ve SSPC organizasyonları birleşerek, AMPP (Association for Material Protection and Performance) organizasyonunu oluşturmuştur:
https://www.korozyondoktoru.org/nace-international-sspc-the-society-for-protective-coatings-artik-ampp/

Korozyon NEDEN & NASIL Olur?

Gelin önce “Korozyon NEDEN & NASIL Oluşur?” sorusunun yanıtlayalım:

Dünyamız üzerindeki insanoğlu eliyle üretilen TÜM malzemeler, üretilmeden önceki enerji seviyesi daha düşük ilk ham hallerine dönme eğilimindedir! Bu eğilime , bilim dünyasında ENTROPİ KANUNU-YASASI denmektedir. (Termodinamiğin 2. yasası gereği, doğadaki herşey en düşük enerji seviyesine, yani ÖZÜNE dönmek ister!)

Başka bir ifade ile, etrafımızda gördüğümüz tüm malzemeler KOROZYON olayı sırasında oluşan ELEKTRO-KİMYASAL reaksiyonlar aracılılığı ile malzeme yıpranarak tahrip olur ve sonunda bozunarak işe yaramaz hale gelebilir. Bu sürece, çoğu zaman ve farklı kaynaklarda OKSİDASYON veya OKSİTLENME de denildiğini belki duymuşsunuzdur.

OKSİDASYON (OKSİTLENME) Nedir?KOROZYON ile OKSİDASYON (OKSİTLENME) ilişkisi

OKSİDASYON veya OKSİTLENME, teknik bir anlatımla, bir maddenin kimyasal reaksiyon sonucu negatif yüklü parçacıkları olan elektronların kaybetmesi olarak tanımlanmaktadır. Daha basit ifade ile, bir maddenin bünyesine Oksijen eklenmesi nedeniyle değiştiği ve farklı özelliklere sahip başka bir maddeye dönüştüğü bir reaksiyon veya kimyasal bir olay olarak tarif edebiliriz.

OKSİDASYON (OKSİTLENME) ile KOROZYON ile ilişkisini ise, aşağıdaki örneği okuduktan sonra daha iyi anlayabileceksiniz:

Metaller özelinde KOROZYON sürecini anlatacak olursak, dünyadaki her malzeme gibi METALLERİN de üretilmeden önceki ÖZÜNE dönme – yani MADEN veya CEVHER haline dönme- eğiliminde olduğunu hatırlatmamız gerekir. Örneğin, ÇELİK metali üretildiği maden olan DEMİR (Fe) cevherinin içindeki ilk haline dönmek için havadaki OKSİJEN (O2) ve su (H2O) ile birlikte çevresinde bulunan diğer kontaminasyonları bünyesine alarak, PAS tabakaları oluşturarak (ki biz buna PASLANMA deriz.) KOROZYON’a uğramaktadır. (İlginç bir NOT: Çelik PAS oluşumu kimyasal yapısı ile, DEMİR maden cevherlerinin kimyasal yapısı aynıdır.) Bu Elektrokimyasal reaksiyonlardan bazıları şunlardır:

  • Anot olarak davranan bölgede gerçekleşen reaksiyon: Fe → Fe2+ + 2e-
    (OKSİDASYON / Oksitlenme)
  • Katot olarak davranan bölgede gerçekleşen reaksiyon: ½O2 + H20 + 2e- → 2OH-
  • Net tepkime: Fe + ½ O2 + H2O → Fe(OH)2

NOT: Ortamda yeterli Oksijen gazı (bulunması durumunda demir(II) hidroksit, demir(III) hidroksit geline gelir: 2Fe(OH)2 + ½O2 + H2O → 2Fe(OH)3


Kaynak: Chemistry Libretext

Yukarıdaki elektrokimyasal reaksiyonların tümüne birden Korozyon Hücresi denmekte ve 4 farklı elemanı bünyesinde barındırmaktadır:

  1. Anot (Oksitlenme tepkimeleri ve dolayısıyla Korozyonun olayının gerçekleştiği bölge… Bu bölge Elektrot olarak bilinir ve bu bölgedeki metalden elektronlar ayrılarak Elektrolit’e karışır.)
  2. Katot ( Yükseltgenme tepkimeleri ve dolayısıyla Korozyon nedeniyle Anottan ayrılan elektronların toplanarak Korozyon’dan korunan bölge )
  3. Elektrolit ( Negatif yüklü -elektron e– gibi- veya pozitif yüklü parçacıkların -H+ iyonlar gibi- hareket edebilebildiği)
  4. Metalik İletken Yol/Patika (Üzerinde sadece elektron e– gibi negatif yüklü parçacıkların hareket edebildiği -dolayısıyla elektriğin iletildiği- , Anot ve Katot elektrotlarını elektriksel olarak birleştiren metalik veya iletken yol/patika )


Kaynak: danebuller

Ayıca, metallerin KOROZYON’a uğrama kolaylığı, elementten elemente farklılık göstermektedir; ancak genel olarak bir metal ne kadar aktifse (potansiyel enerjisi ne kadar yüksekse), o kadar kolay Korozyona uğrar ve aşınır. Metal yüzeyi pasifleşmediği sürece (üzerinde pasif bir film tabakası yoksa), korozyon aktifliğini standart elektrot potansiyellerine bakarak belirleyebiliriz. Buna Elektropotansiyel Seri veya Galvanik Seri da denmektedir:

Kaynak: Vikipedi

 

Şimdi de gelin, “Korozyon ile Paslanma sözcükleri aynı şeyi mi ifade etmektedir?” sorusunu yanıtlayalım:

KOROZYON ve PASLANMA aynı şey midir?

KOROZYON ve PAS sözcüklerinin, günlük konuşmalarımızda ve halk arasında birbirinin yerine kullanıldığına şahit olmuşsunuzdur. Ancak, bu iki sözcük birbirine yakın anlamda olsa da aynı anlamda değildir !!! KOROZYON ve PAS arasındaki farkları aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz:

KOROZYON – PASLANMA Karşılaştırması
KOROZYON PASLANMA
????????, ???????? ????ı?ı ?? ??????! ?????, ??????????? ??ş?? ???????? ????????????ı ?? ????ı?. ????????, ??? ???????? ?ü?ü?ü?. ???ı???, ????? ????????? ??????? ???????? ??? ?????ş???? ?????-????? ????ş?????? ???ş??????ı?ı?.
????????, ??????? ????????????, ?????????? ?? ????? ??????????ı? ???????????? ?????? ??????? ?ü???????. ????????, ???? ?? ???????? ??? ????ığı??? ????? ???? ????? ???şı? ???????????? (Ç???? ????) ?????????? ????ı?ı?.
????????? ??ğ?ı ?????? ????????, Mavi ?? Yeşil ???? ?????ı ????????? ?????? çı???????. ??? , ???ı,???????, ?ı??ı?ı ???? ????????????? ??? ????? ????? ????????. ???? ??? ??????? ???ş??, ??? ??? ????ş?? ??ğ?????! ?????ı ??ş??????? ?????ı ?????-????? ????ş?????? ???ş??????. (???????, ??????, ?????? ?? ?????? ????)

KOROZYON neden ÖNEMLİDİR?

Etrafınıza bir bakın… Dünyamızdaki hemen hemen tüm insan eliyle inşa edilen şeyler yıpranma ve yaşlanmaktadır. Bu yıpranma ve yaşlanma özellikle bina, gökdelen, köprü, endüstriyel tesis ve marin&offshore deniz yapıları gibi büyük yapılarda da sıkça gözlenmektedir. Bu yapılarda sıklıkla inşa malzemesi olarak kullanılan METAL ve BETON gibi malzemelerde de gözlemlenen yıpranma ve yaşlanma olaylarının en önemli sebebi de KOROZYON olayı olarak uluslararası otoritelerce belirtilmektedir. (Örn. NACE International IMPACT study)

KOROZYON – KANSER Analojisi

KOROZYON da bir bakıma KANSER oluşumuna benzer… Bir tıp terimi olarak KANSER, bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz olarak bölünüp çoğalmasıyla beliren kötü urların/timörler (anormal bir çoğalma ile ortaya çıkan kitleler) oluşturması olayına denir. Teknik analoji yapacak olursak, hem KOROZYON hem de KANSER olayı, mevcut yapı bütünlüğünü bozarak (dekonstrüksiyon) kontrolsüz çoğalmaya neden olmaktadır.

KANSER ile ilgili daha ayrıntılı teknik tıbbi bilgi için:

Bununla birlikte, KOROZYON oluşumu bazı zamanlarda çıplak gözlenmesi mümkün olmayabilir!. (Aşağıda KOROZYON Tipleri bölümünde bu konu MİKRO paragrafı altında değinilecektir!) Burada KOROZYON tepkimelerinin malzemeye etkisi, malzemenin özelliklerini, genellikle mukavemetini değiştirmek olarak karşımıza çıkabilir. Bu tür KOROZYON biçimleri, günlük deneyimlerde yaygın olmayabilir, ancak korozyon mühendisi ve endüstri profesyonelleri için büyük önem taşıyabilmektedir.

Kısa zaman dilimleri içerisinde korozyonun etkisini gözlemek zordur; fakat zaman ölçeği arttıkça, korozyon dolayısıyla oluşan tahribatı çok daha net bir şekilde görmek mümkün olmaktadır: Bunun en meşhur örneği, kuşkusuz ABD’nin New York şehrinde bulunan Özgürlük Heykeli’dir. Özgürlük Heykeli, Fransa tarafından ABD’ye hediye edildiği zamanlarda aslen kahverengimsi bir renge sahiptir. Ancak metal heykel, zamanla korozyonun etkisiyle, bugün bildiğimiz ve heykeli meşhur yapan yeşile benzer rengine bürünmüştür.

Sonuç olarak;
Yukarıda bazıları belirtilen etrafımızdaki mühendislik tesislerinde veya mimari yapılarda tasarım-dizayn süreçlerinde KOROZYON olayı göz önünde bulundurulmalıdır.Zira, yapıların güvenliği ve yapıları ömrü, alınacak bu KOROZYON önlemlerine bağlı olarak değişeceği aşikardır!

Korozivite ve Korozif Ortamlar Nelerdir?

KOROZYON bilimi için diğer bir önemli terminoloji KOROZİVİTE nedir. En basit anlatımla Korozivite, bir maddenin hangi oranda/hızda KOROZYON’a uğrayacağı, yani hangi hızda KOROZYON nedeniyle aşınıp tahrip olacağını belirtir. Bu oran/hız, hem maddenin kendisine hem de bulunduğu ortama bağlıdır.

Bir örnek verirsek; Alüminyum, Bakır, Çelik veya Çinko aynı ortamda farklı korozivite oranları/hızlarına sahipken, aynı metal farklı ortamlarda/çevrede farklı korozivite oranları/hızlarına sahip olacaktır.

Dünyamız üzerinde bu konuyu ayrıntıları ile anlatan çok sayıda makale, kitap ve standart mevcut iken, bunların içinde belki de en kapsamlıları ISO 9223 ve ISO 9224 standarlarıdır. (Bu standartlarda geçen teknik bilgiler – özellikle C1, C2, C3, C4, C5 ve CX gibi Korozyon kategorileri – ilgili akademik ve endüstriyel çalışmaların temelini oluşturmaktadır.)

KOROZİVİTE konusu korozyon bilimi içinde oldukça geniş bir yer kaplamaktadır; yüzey hazırlığı seviyeleri, ana malzeme/boya/kaplama seçimi, malzeme/boya/kaplama kalınlıkları ve endüstriyel proje şartnamelerindeki birçok kritik hususu etkilemektedir. (Bu nedenle, KOROZİVİTE konusu ayrıca başka bir konuda ileride başka bir yazıda değinilecektir.)

Korozyon Türleri / Korozyon Tipleri Nelerdir?

Korozyon olaylarının bazıları çıplak gözle görünebilirken (MAKRO), bazılarını gözlemlemek için mikroskop gibi özel aletlere ihtiyaç duyulmaktadır.(MİKRO) Bazı Korozyon tipleri ise durumsal olarak çıplak gözle görülebilmekte, bazı durumlarda ise gözlemleyebilmek/izleyebilmek (Corrosion Monitoring) için özel cihazlara ihtiyaç duyulmaktadır. (MAKRO&MİKRO)

MAKRO, MİKRO ve MAKRO&MİKRO olarak 3 ana sınıfta inceleyebileceğimiz KOROZYON olayının başlıca tiplerini aşağıdaki listede bulabilirsiniz:

  • MAKRO
    • Üniform (Tek Tip, Düzenli) Korozyon
    • Aralık Korozyon
    • Galvanik Korozyon
    • Pitting (Çukur/Oyuklanma) Korozyonu
    • Filiform (İpliksi) Korozyonu
    • Seçimli (Dealloying) Korozyonu
  • MİKRO
    • Taneler-arası Korozyon
    • Stres Korozyon Çatlaması (SCC)
    • Korozyon Yorulması/Fatik
  • MAKRO&MİKRO
    • Erozyonlu Korozyon
    • Kavitasyon Korozyonu
    • Fretting Korozyonu
    • MIC – Mikrobiyolojik olarak İndüklenen Korozyon

Yukarıdaki KOROZYON türlerinin her birinin sebepleri / sonuçları birbirine benzerlik göstermesi ile birlikte, farklı oldukları noktalar oldukça fazladır! Bu KOROZYON tipleri, dünya üzerinde yukarıda adı geçen ACA, EFC, NACE, SSPC benzeri KOROZYON organizasyonlarının eğitimlerinde ayrıntılı olarak işlenmektedir. (Bu KOROZYON tipleri ilerideki yazılarda ele alınacaktır.)

Korozyon Kontrol-Koruma-Önleme Metotları Nelerdir?

KOROZYON Mühendisliğinin en önemli bölümlerinden biri de KOROZYON ÖNLEME-KONTROL-KORUMA metotlarıdır.Zira bu yöntemlerden birini ve birden fazlasını kullanarak metal, beton,plastik ,polimer veya kompozit malzemeleri/yapıları erken/premature hatalardan koruyabilir, oluşabilecek kazaları veya afetleri engelleyebilir ve ömürlerini uzatabiliriz:

  • Malzeme Seçimi
  • Tasarım/Dizayn
  • Isıl İşlemler
  • Boyalar & Kaplamalar
  • Kimyasal İnhibitörler / Pasivasyon
  • Katodik / Anodik Koruma

Yukarıda teknik/yöntemlerin her biri ayrı bir uzmanlıklar gerektirmekte ve multidisipliner bir yaklaşım ile incelenmelidir. (Bu konularda da ilerleyen aylarda aydınlatıcı teknik yazılar sizlerle paylaşılacaktır.)

Korozyon STANDARTLARI Nelerdir?

Buraya kadar KOROZYON ile ilgili paylaşılanlar ve bundan sonra KOROZYON hakkında anlatılacak teknik bilgileri pratik bir şekilde hem günlük hayatımızda hem de endüstriyel projelerde kullanmak kolay olmayabilir! Ancak, bu konularda yardım alabileceğimiz ve üzerinde hep birlikte mutabık kalabileceğimiz yazılı belgeler de mevcuttur. STANDARTLAR…!!!

Yukarıda bahsi geçen Korozyon/Paslanma Tanımları, Korozivite ve Korozif Ortamlar, Korozyon Kontrol-Koruma-Önleme Metotları ve Korozyon Testleri gibi ana başlıklarda çok sayıda Ulusal ve Uluslararası STANDARTLAR mevcuttur.

Bu Korozyon Standartlarından tek tek bahsetmek yerine -yaşadığımız bu dijital dönem ve internet çağında daha pratik olduğuna inandığım- bu standartları nerelerden temin edebileceğinizi aşağıda sizlerle paylaşıyorum:

Tabiidir ki, KOROZYON ve PASLANMA ile ilgili bu kadar çok standardı anlamlı bir şekilde kullanmak, ayrı bir bilgi birikimi ve deneyim gerektirmektedir.

KOROZYON TESTLERİ Nelerdir? Korozyon Testleri NEDEN Gereklidir?

Korozyon ve Paslanma olayları bazı zamanlarda çok kısa sürelerde (saatler veya günler gibi), bazen de uzun bir zaman dilimine (aylar veya yıllar gibi) yayılmaktadır. Bu nedenle Korozyon ve Paslanmanın etkilerini mazlemelerde tüm detayları ile hemen görmemiz bazen mümkün olmayabilir.

Korozyon Testleri sayesinde, malzemelerin simüle edilmiş / canlandırılmış hizmet koşulları altında nasıl performans gösterdiğini anlayabilir ve tasarım&dizayn ömürlerinin ne kadar süre (ay/yıl) olabileceğini tespit edebiliriz.

Korozyon Testleri alet/cihaz/enstrümanları, genelde sıcaklık, UV, nem, yoğuşma ve tuzlu su gibi çevre değişkenlerini farklı kombinasyonlarda malzemelerde uygulayarak, gerçek yaşam koşullarını canlandırmaya malzemeye gerçek yaşamda neler olabileceğini tahmin etmeye çalışmaktadır.

Bu test metotları/teknikleri dünya üzerinde otorite kabul edilmiş başlıca büyük profesyonel organizasyonlarca standardize edilmiş (ASTM, ISO, NACE, NORSOK, API gibi) olup, bu standartlar okunarak testler gerçekleştirebilmek ve sonuçları analiz edilebilmek mümkündür.

Bu Korozyon testlerinin bazıları doğal ortamlarında (atmosfer, su, toprak gibi) bazıları ise laboratuvar ortamında HIZLANDIRILMIŞ KOROZYON TESTLERİ olarak gerçekleştirilmektedir. Bu konuda işinize yarayabilecek “Hızlandırılmış Korozyon ve Yaşlandırma Testleri” ile kapsamlı bir özet derleme teknik yazısını şu linkten okuyabilirsiniz (Sıklıkla Korozyon ve Boya/Kaplama endüstrilerinin kullandığı “Tuzlu-sis Korozyon Tuz Testi” ile ilgili bazı yanlış bilgileri ve uluslararası teknik doğruları da içermektedir.):

https://www.korozyondoktoru.org/hizlandirilmis-korozyon-ve-yaslandirma-testleri-boyalar-ve-kaplamlar-icin/

KOROZYON YÖNETİMİ PROGRAMI/SİSTEMİ (Ana-hatları ile)Nedir?

Korozyon Yönetim Sistemi olarak da adlandırılan bir Korozyon Yönetim Programı, KOROZYONdan korunması istenen Varlık Bütünlüğü Yönetiminin hayati bir unsurudur. Bu program/sistem kurmaktaki amaç,

herhangi bir organizasyonda Korozyonla ilgili maliyetleri düşürmek için, öncelikle Korozyon risklerini tehditleri tespit etmek ; buna göre Korozyon yönetimi ile Malzeme seçimi, Korozyon İzleme, Enspeksiyon, Bakım, Performans Değerlendirme ve Veri Yönetimi içeren TUTARLI ve GÜVENİLİR yazılı bir sistematik programı planlayarak oluşturup, organizasyon içinde yürürlüğe sokmaktır.

Korozyon Yönetim Sistemi&Programı’nı ne olduğu daha iyi anlayabilmek için, aşağıdaki akış diagramını incelemeniz faydalı olacaktır:

KAYNAK: Essential Elements of a Successful Corrosion Management Program / Material Performance Magazine

Bu program&sistem aracılığı ile, organizasyon bünyesinde hem bugün hem de yarın için KOROZYON planlaması, yönetimi ve gelişimi planlanmış ve KOROZYON riskleri ile birlikte malzeme yaşam-ömrü maliyetlerinin minimize edilmesi hedeflenmektedir.

KOROZYON YÖNETİMİ PROGRAMI / SİSTEMİ oldukça kapsamlı bir çalışmadır ve dünyamızdaki herbir endüstri için farklı kapsamlarda planlanıp tasarlanması gerekmektedir.

Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

http://impact.nace.org/corrosion-management-system-framework.aspx
https://www.nace-impact.org/
https://www.materialsperformance.com/articles/material-selection-design/2016/07/essential-elements-of-a-successful-corrosion-management-program

KOROZYON, Her Zaman Zararlı mıdır? FAYDALI Uygulamaları

KOROZYON olayı büyük ölçüde zararlı bir süreç olsa da, bizler için işimize yarayan ve faydalanabileceğimiz kullanım alanları da mevcuttur. Gelin bunlara birlikte bakalım aşağıda:

BAKIR Metali PATİNASI:

Siz de fark ettiniz mi bilmem, ancak bazı binaların çatıları YEŞİL renktedir. Bu yeşil çatıların esas nedeni, çatı malzemesi olarak kullanılan Bakır metali – atmosferdeki çeşitli gazlar ve bağıl nem ile reaksiyonu sonucu- zamanla KOROZYONa uğrayarak, üzerinde YEŞİL renkte PATİNA tabakası oluşturmasıdır. Bu konu mimaride önemli bir yer teşkil etmekte, hem ülkemizde hem de dünyanın çeşitli ülkelerindeki inşaat firmaları tarafından – göze hoş gelen estetik mimari sunmak için- sıklıkla kullanılmaktadır:


Kaynak: WOWTURKEY                                                                          Kaynak: Trfihi-parks

ELEKTRO-KAPLAMALAR : Eloksal / Anodizasyon

KOROZYON biliminin bir diğer faydalı uygulaması Anodize Kaplamalar olarak da bilinen ELEKTRO-KAPLAMALAR’dır. ELEKTRO-KAPLAMA, en basit açıklama ile, kaplama yapılmak istenen metalin iyonlarının -elektrik akımı vasıtasıyla- katı bir zemin üzerinde metal bir kaplama oluşturan proseslerin genel adıdır. Bu teknik ile demir-dışı metaller (Magnezyum,Niobium, Tantalum ve Titanium gibi) üzerine kaplama yapılabileceği gibi, özellikle ALÜMINYUM metali üzerine kaplamalar yapılmaktadır.

ELEKTRO-KAPLAMA uygulamalarını, aşınma ve erozyon dayanımı, elektrik izolasyonu, ısı yalıtımı ve korozyon dayanımı gerektiren etrafımızdaki çok sayıda nesnede görebiliriz: Artistik efekt istenen eşyalar, endüstriyel küçük/büyük Alüminyum parçalar, mücevherler, mobilyalar, mimari bina dış cepheleri ve Apple ürünlerinin (iPhone, iPad, Macbook gibi) kaplanması (Bu sayfadaki gömülü video son derece bilgilendirici !!!)

Bu konuda daha ayrıntılı almak isterseniz, şu Wikipedia sayfalarını ziyaret edebilirsiniz:
https://en.wikipedia.org/wiki/Electroplating
https://en.wikipedia.org/wiki/Anodizing

ELEKTROPOLİSAJ:

ELEKTROPOLİSAJ, en basit tanımla, metal bir nesnenin yüzeyini -Elektrik akımı, KİMYASAL reaksiyonlar ve KOROZYON prensiplerini kullanarak- mikro tepeleri ve vadileri tesviye ederek yüzey pürüzlülüğünü azaltmak ve metal yüzey kalitesini iyileştiren bir teknik işlemdir.

ELEKTROPOLİSAJ işlemini ELEKTRO-KAPLAMA işleminin tersi olarak düşünebilir: Böylelikle metal yüzeyinde istenmeyen yapışık kontaminasyonlar yüzeyden uzaklaştırabilir. ve yüzey temizlenmiş & pürüzsüzleştirmiş hale getirebilir. Özetle ELEKTRO-KAPLAMA, Metal parçaların parlatılması, pasifleştirilmesi ve çapaklarının alınması için kullanılmaktadır.

Kaynak: Wikipedia                                                                                                                                                        Kaynak: Electromax

PİLLER & YAKIT HÜCRELERİ & BATARYALAR:
Elektrokimyasal Enerji Depolama/Kullanma

Belki de faydalı korozyonun en yaygın örneği Piller & Bataryalar olarak isimlendirdiğimiz seyyar enerji depolarımızdır. Bu seyyar enerji depolarımızda Elektrik enerjisini nasıl depolayıp, sonra bu depolanan Elektrik enerjisini nasıl kullanabiliyoruz, hiç düşündünüz mü?

Pillerde & Bataryaların içinde bazı elektrokimyasal reaksiyonlar meydana gelmektedir ki, özünde önce “KOROZYON Nasıl Oluşur?” bölümümde bazılarını görmüştük. Yani Piller & Bataryalar, aslında birer Korozyon Hücresi’nden başka birşey değildir.


Kaynak: KorKap                                                                                                                       Kaynak: FutureLearn

Bu konuda daha geniş bilgi almak isteyenler, aşağıdaki linkteki video sunumu izleyebilir:
https://youtu.be/skXi3qs6Uao

ÖZETLE;

Buraya kadar KOROZYON ve PASLANMA ile ilgili yukarıdaki bilgiler , KAPSAMLI ancak ÖZET teknik bilgi birikimi ve tecrübelerim -özenli bir biçimde- derlenmesi sonucu size ulaşmaktadır.

KOROZYON ve PASLANMA süreçleri özünde hem ELEKTRİK hem de KİMYASAL süreçleri barındırmak ile birlikte, maalesef endüstriyel veya günlük hayatlarımızda karşılaştığımız bazı arızalar, hatalar ve hatta kazalara neden olabilmektedir!

Ancak, KOROZYON ve PASLANMA süreçleri, çoğu zaman istenmeyen olumsuz bir olgu/fenomen olarak algılasak bile, yukarıdaki “Korozyon, her zaman zararlı mıdır? Faydalı Uygulamaları” paragrafında olduğu gibi, bizlere çeşitli faydalar sağlayabilen ELEKTROKİMYASAL tepkimeler olarak da karşımıza çıkabilir.

İster KÖTÜ ister İYİ şekilde karşımıza çıkarsa çıksın, KOROZYON ve PASLANMA, Dünyamız ve hayat var oldukça / yaşam sürdükçe oluşmaya devam edecek ve biz insanlar da bu konuları konuşmaya devam edeceğiz. (Hatta, bazı açılardan ruhlarımızın bile Korozyona uğradığı söylenebilir: https://www.korozyondoktoru.org/450/)

Yukarıdaki paylaşılan teknik bilgiler doğrultusunda,
KOROZYON ve PASLANMA bilimi ve Kontrol/Önleme/Koruma teknikleri –hem bilimsel/akademik hem de endüstriyel anlamda– multidisipliner (biyoloji, fizik, kimya, makina ve metalurji gibi) bir anlayışta incelenmesi/araştırılması gereken, uçsuz bucaksız bir kavramlar okyanusuna benzetilebilir.

Son olarak,
KOROZYON & PASLANMA gibi doğal ELEKTROKİMYASAL süreçler sonucu ortaya çıkmış her durum & olay, burada bahsedilen temel teknik kavramlar kullanılarak -bir terzi özeninde, dikkati ve bütünsel yaklaşımı ile değerlendirilirse- çözüm(ler) bulunabilir (ve belki şuanda yeni çözümler bulunmaktadır!)

“Her Şerde Bir Hayır Vardır!” atasözünde olduğu gibi, KOROZYON & PASLANMA gibi Elektrokimyasal süreçler, hepimiz bildiği çeşitli estetiksel bozulmalar, arızalar, kazalar hatta endüstriyel afetler gibi  olumsuz sonuçlara sebep olduğu gibi,  faydalı sonuçlara da vesile olabilir. (Elektropolisaj, Batarya&Yakıt Hücreleri gibi teknolojilerde olduğu gibi)

 

Referanslar

  1. What is Corrosion? – ACA – https://membership.corrosion.com.au/blog/what-is-corrosion/
  2. Corrosion Basics – NACE – https://www.nace.org/resources/general-resources/corrosion-basics
  3. EFC Working Party 7: Corrosion Education – https://efcweb.org/efcweb/Working+Parties_Task+Forces/WP+Corrosion+Education/Definition+of+Corrosion.html
  4. What is Corrosion? – SSPC – https://sspc.org/learning_center/what-is-corrosion/
  5. ASTM (American Society for Testing and Materials ) Korozyon ve Aşınma Standartları:
    https://www.astm.org/Standards/corrosion-and-wear-standards.html
  6. AS (Avustralya Standartları) Metallerin Korozyonu ve Boyalar/Kaplamalar ile Koruma: https://www.standards.org.au/standards-catalogue/sa-snz/manufacturing/mt-014?status=current
  7. ISO (International Standards Organization) Standartları:https://www.iso.org/committee/53264/x/catalogue/ (Metal ve Alaşımları Korozyon standartları)
  8. NACE International (National Association of Corrosion Engineers) Standartları:
    https://www.nace.org/standards/nace-standards/get-standards
  9. NORSOK (Norsk Sokkels Konkuranseposisjon):
    https://www.standard.no/en/standards-for-enquiry/
  10. SSPC (Society for Protective Coatings) Standartları:
    https://sspc.org/standards/
  11. Essential Elements of a Successful Corrosion Management Program / Material Performance Magazine – https://www.materialsperformance.com/articles/material-selection-design/2016/07/essential-elements-of-a-successful-corrosion-management-program
  12. ASM Handbook Volume 13A: Corrosion: Fundamentals, Testing, and Protection
  13. Corrosion Basics: An Introduction – Pierre R. Roberge
  14. Corrosion Prevention by Protective Coatings – C.G. Munger, Associate Author Louis D. Vincent
  15. Handbook of Corrosion Engineers -Pierre R. Roberge, Ph.D.
  16. NACE Corrosion Engineer’s Reference Book – Robert Baboian
  17. NACE International IMPACT study – http://impact.nace.org/
  18. Uhlig’s Corrosion Handbook – R. Winston Revie (Editor), H.H. Uhlig (Editor)
  19. Hızlandırılmış Korozyon ve Yaşlandırma Testleri” – https://www.korozyondoktoru.org/hizlandirilmis-korozyon-ve-yaslandirma-testleri-boyalar-ve-kaplamlar-icin/
  20. Yüzey ve Ruh Korozyonu – Fazıl Alasya – https://www.korozyondoktoru.org/450

Tolga DIRAZ ?????? 2021

???. ????? ?????,özellikle ????????, ??????? & ?????????? ???????ı??? ???????ş??, ???????? İ????? ??ğ????? (Ö??. ?? İ?????? ?ö???ş???? ?? ???????ü??? “?????????” ?????? ??????? ??????? ???? ????????? ???? ) ??? ???????? “?ü????? ??????? ????ş??” ?????????ı?? ?ö?ü???? ??????, ????????? ??? ????? ?ü??????? ?? ??????????ı ???????? & ???????? ???????/?????????? ?????ı (???.), ???????ö?ü/?????ç??? (??? ????? 3) ?? ?ğ?????????.

 

Follow by Email
Facebook
Twitter
LinkedIn
"Düşünce ve yorumlarınızı dilerseniz info@korozyondoktoru.org üzerinden iletebilirsiniz."



error: Alert: Bu içerik kopyalamaya karşı korunmaktadır. Content is protected !!